لرزش ناگهانی پوسته‌های جامد زمین ، زلزله یا زمین لرزه نامیده میشود. دلیل اصلی وقوع زلزله را می‌توان افزایش فشار بیش از حد داخل سنگها و طبقات درونی زمین بیان نمود. این فشار به حدی است که در سنگ گسستگی بوجود می‌آید و دو قطعه سنگ در امتداد سطح شکستگی نسبت به یکدیگر حرکت می‌کنند. به سطح شکستگی که توأم با جابجایی است، گسل گفته میشود. وقتی که سنگ شکسته میشود، مقدار انرژی که در زمان طولانی در برابر شکستگی حالتهای مختلفی را برای آزادسازی انرژی نهفته شده بوجود می‌آورد. بطوری که در ابتدا فشار و نیروهای درونی ممکن است باعث ایجاد یکسری لرزه‌های خفیف و کوچک در سنگها شود که پیش لرزه نامیده میشود. بعد از اینکه فشار درونی بر مقاومت سنگها غلبه کرد انرژی نهفته آزاد می‌گردد و زمین لرزه اصلی رخ می‌دهد، البته نباید از اثر لرزشهای کوچکی که بعد از زمین لرزه اصلی نیز اتفاق می‌افتد و به نام پس لرزه معروف هستند، چشم پوشی کرد. لرزه ، پیش لرزه ، لرزه اصلی و پس لرزه مجموعا یک زمین لرزه را نشان می‌دهند. باید توجه داشت که تمام زلزله‌ها با پیش لرزه‌ها همراه نیست و همچنین پیش لرزه را نمی‌توان مقدمه وقوع یک زلزله بزرگ دانست، زیرا در بسیاری از موارد یک زلزله مخرب خود یک پیش لرزه فوق العاده مخربی بوده است که در تعقیب آن اتفاق افتاده است. همچنین در بسیاری از زمین لرزه‌ها زلزله اصلی بدون هیچ لرزه قبلی و یکباره اتفاق می‌افتند، زلزله‌هایی هم در اثر عوامل دیگر مثل ریزشها (مثلا ریزش سقف بخارهای آهکی و زمین لغزشها) و یا در بعضی موارد فعالیتهای آتشفشانی نیز بوجود می‌آید که مقدار و شدت آنها کمتر است.
زلزله: زمین لرزه یکی از وحشتناک ترین پدیده های طبیعت محسوب می شود. اغلب زمینی را که روی آن ایستاده ایم، به صورت تخته سنگ های صلب و محکمی تصور می کنیم که از استحکام زیادی برخوردار است. هنگامی که زمین لرزه ای روی می دهد برای لحظه ای این تصور بر هم می ریزد، اما طی همان لحظه کوتاه خسارت های شدیدی وارد می شود. با توجه به پیشرفت هایی که در حوزه علوم مختلف صورت گرفته است، دانشمندان توانسته اند نیروهایی را که باعث زمین لرزه می شود، شناسایی کنند. علاوه بر آن با استفاده از فناوری های نوین می توان شدت یک زلزله و مکان آن را حدس زد. مهم ترین کار باقی مانده آن است که راهی برای پیش گویی زمین لرزه بیابیم تا مردم هنگام وقوع آن غافلگیر نشوند.
زلزله خطرناک نیست، ما آن را خطرساز میکنیم
به درستی مشخص نیست که چرا زلزله بوجود می‌آید، اما همانطور که قبلا اشاره شد تجمع انرژی در درون زمین از یک طرف و افزایش نیروی زیاد در درون زمین و عدم تحمل طبقات زمین برای نگهداری این انرژی از طرف دیگر موجب شکسته شدن زمین در بعضی نقاط آن شده و انرژی از محل آن آزاد می شود. این شکستگی که اکثرا با جابجایی زمین اتفاق می‌افتد باعث خطرات و ایجاد لرزش زمین میشود که به آن زلزله گفته میشود. اما این انرژی از کجا می آید؟ برخی معتقدند که زمین از ورقه‌هایی تشکیل شده است که این ورقه‌ها با صفحاتی که در کنار هم قرار دارند به یکدیگر فشار وارد کرده و باعث می‌شوند که ورقه‌هایی که دارای وزن کمتری هستند به داخل زمین فرو روند (این پدیده در اصطلاح علمی فرو رانش صفحات گفته میشود). همچنین ممکن است که ورقه‌ها در کنار یکدیگر به هم فشرده شوند. در اثر فرو رانش و پایین رفتن صفحه به درون زمین و به دلیل افزایش فشار و دمای طبقات درونی ، ورقه شروع به گرم شدن و ذوب شدن می‌کند و مواد مذاب حاصله سبک شده و مجددا به سمت بالا حرکت کرده و فشاری را به طبقات مجاور وارد می‌کند.
ترکیب این نیروها در درون زمین باعث ایجاد یک حالت عدم تعادل انرژی میشود، این وضعیت تا زمانی که طبقات فوقانی و سطحی زمین تحمل مقاومت در برابر آن را داشته باشند حفظ می‌گردد. اما زمانی که سنگها دیگر تحمل این فشارها را نداشته باشند، انرژی به یکباره آزاد می‌گردد و زلزله بوجود می‌آید. البته این بدان مفهوم نیست که تمامی زلزله‌ها بدین طریق ایجاد می‌شوند، بلکه می‌توان گفت بخش اصلی زمین لرزه‌ها ، با این فرضیه قابل توجیه است. رابطه گسل با زلزله رابطه گسل - زلزله دو طرفه می‌باشد. یعنی وجود گسلهای فراوان در یک منطقه سبب بروز زلزله می‌گردد. این زلزله به نوبه خود سبب ایجاد گسل جدیدی گردیده و نتیجتا تعداد شکستگیها زیادتر شده و به این ترتیب قابلیت لزره خیزی منطقه افزایش می‌یابد .
نحوه آزاد شدن انرژی
زلزله ممکن است یک زلزله به همراه خود پیش لرزه و پس لرزه‌هایی داشته باشد، که این دو قبل و بعد از زلزله اصلی ممکن است وقوع یابند، به عبارتی دیگر این موضوع به نحوه آزاد شدن انرژی زلزله بستگی دارد. بطوری که انرژی زلزله بصورتهای زیر آزاد می‌گردند:
پیش لرزه
گاهی اوقات از بروز زلزله اصلی ، یکسری زلزله‌هایی با بزرگی کمتر از زلزله اصلی به وقوع می‌پیوندند که معمولا فراوانی آنها با نزدیک شدن به زمان وقوع لرزش اصلی ، افزایش می‌یابد.
لرزش اصلی
همان زلزله اصلی بوده که بواسطه آن اکثر انرژی ذخیره شده در سنگها یکباره آزاد می‌گردد و چنانچه داده‌های مربوط به یک زلزله بزرگ غیر دستگاهی باشد لرزه نامیده میشود.
پس لرزه
زلزله‌های خفیفتری که غالبا پس از لرزش اصلی ، از حوالی کانون زلزله اصلی منشأ می‌گیرند، را پس لرزه می‌گویند. پس لرزه‌ها می‌توانند حتی تا سالها پس از وقوع زلزله‌های اصلی نیز به طول انجامد.
دسته لرزه
مجموعه‌ای از تعداد زیادی زلزله که در یک منطقه محدود در مقطع زمانی در حد هفته تا چند ماه به وقوع می‌پیوندد. دسته لرزه‌هاغالبا در نواحی آتشفشانی دیده می‌شوند.
ریز لرزه
زلزله‌های ضعیفی هستند که بزرگی آنها 3 ریشتر و یا کمتر از 3 بوده و غالبا افزایش ناگهانی و نامنظم آنها نشانه قریب الوقوع بودن مهلرزه یا زلزله اصلی می‌باشند.
زلزله خطرناک نیست، ما آن را خطرساز میکنیم
فرض کنید در یک مکان خالی از دست سازهای بشر قرار داشته باشید و دچار شدیدترین زلزله ممکن شوید، آیا سقفی بر بالای سر شما قرار دارد که بر سر شما فرو ریزد؟ آیا دیواری است که زندگی افراد خانواده شما را تهدید کند؟ آیا کمد و یا تکه های شیشه وجود دارد که باعث آسیب رسیدن به شما شود؟ با توجه به مطالب فوق باز هم نباید بی توجه به این اتفاق بزرگ و عظیم طبیعت بود بلکه باید با شناخت بیشتر و بهتر این رفتار طبیعت نحوه شایسته برخورد با آن را فراگرفت.مطمئنا روزی فرا خواهد رسید که زلزله نیز همانند دیگر رفتارهای طبیعت مثل باران و برف و یا خورشید گرفتگی و ماه گرفتگی و سایر رفتارهای طبیعت برای بشر دیگر یک معضل نخواهد بود که حتی با رفع تمام مشکلاتش تمام توجه بشر نسبت به مزایای آن معطوف شود که در این صورت دور از ذهن نخواهد بود روزی بشر برای رفع مشکلات طبیعت دست بر دعا خواهان زلزله ای باشد
آمادگی برای زلزله : قبل از زلزله چه باید کرد؟
آمادگی فردی :
باید به کارهایی که به هنگام زلزله انجام خواهید داد کاملا فکر کنید. ممکن است در منزل و یا در سالن اجتماعات، در حال تماشای تئاتر، در استادیوم، با دوستانتان، در حال زانندگی و یا مشغول انجام سایر کارهای روزمره باشید. برنامه ریزی و آمادگی باعث میشود که شما بهنگام زلزله فردی خونسرد و آرام ولی موثر باشید. باید نزدیکترین مراکز امداد و نجات مانند کلنیکها، آتشنشانی و مراکز پلیس را بشناسید. یک کیف شامل ضروریترین وسایل را آماده کرده و در یک مکان امن و قابل دسترس قرار دهید تا بعد از زلزله مورد استفاده قرار دهید. مهمترین نیازها بعد از زلزله عبارتند از: تغذیه، بهداشت، عملیات نجات و کمک به دیگران که برای این عملیات نیاز به ادواتی داریم که جمع آوری آنها بعد از زلزله ممکن است غیر ممکن باشد. پس بهتر است آنها را قبل از وقوع زلزله آماده کنیم و در یک کیسه و در یک مکان امن قرار دهید. با این تجهیزات شما میتوانید خود و خانواده خود را بعد از زلزله تا رسیدن نیروهای امداد و نجات تا هفتاد و دو ساعت و یا بیشتر در خانه، محل کار و یا اتومبیل خود حفظ کنید.شما باید مایحتاج خود را بر اساس تشخیص خود در منزل، محل کار و در اتومبیل شخصیتان آماده نمایید.
وسایل ضروری
1.جعبه کمکهای اولیه شامل باند و گاز، ابزار استریل، پماد سوختگی، آنتی بیوتیک، آسپرین، یک قیچی کوچک، قطره چشمی، و داروهای مورد نیاز که هر کدام از اعضای خانواده بطور معمول در آن استفاده می کنند.
2. یک دفتر یادداشت، شامل شماره تلفن های ضروری مراکز امداد و نجات چراغ قوه و باتریهای تازه
3.رادیوی ترانزیستوری با باتری های شارژ شده.
4.یک کپسول کوچک آتش خاموش کن
5.دستکش ضخیم و کفش سبک
6.وسایل بهداشت فردی مانند حوله، صابون، مسواک، خمیر دندان، پودر شوینده، دستمال
7.انبردست و پیچ گوشتی، بیل و یک کلنگ کوچک
8.آب حداقل 4 لیتر آب برای هرکدام از افراد در یک ظرف نشک ذخیره کنید. ظرفها باید بصورت مرتب از نظر تازگی و سلامت کنترل شده و تعویض شونده.
. مواد غذایی، شامل برای سه روز بر اساس تعداد اعضای خانواده مانند غذاهای کنسروی، کمپوت، بیسکویت، آب نبات و غیره.
زمین لرزه در واقع ارتعاشی است که در طول پوسته زمین به حرکت در می آید. اگر یک کامیون بزرگ از نزدیکی منزل شما عبور کند، خیابان را به لرزه می آورد و شما احتمالاً لرزه های خانه را احساس می کنید، در این حالت می توان گفت که زمین لرزه کوچکی رخ داده است، اما کلمه زمین لرزه معمولی به حوادثی اطلاق می شود که در آن منطقه بزرگی همانند یک شهر تحت تأثیر این لرزش قرار گیرد.
برای وقوع یک زمین لرزه چند دلیل می توان ذکر کرد:
- فوران گدازه های آتشفشانی
- برخورد یک شهاب سنگ
- انفجارهای زیرزمینی (برای مثال یک آزمایش هسته ای زیرزمینی)
- فرو ریختن یک سازه (همانند تخریب یک معدن)
اما اصلی ترین دلیل وقوع زمین لرزه را می توان حرکات صفحه های (Plates) زمین دانست.هر از گاهی در اخبار می شنویم که زمین لرزه ای روی داده است، اما باید دانست که زمین لرزه پدیده ای است که هر روز در کره زمین روی می دهد. براساس تحقیقات جدید هرساله حدود سه میلیون زمین لرزه روی می دهد، یعنی هشت هزار زمین لرزه در روز یا هر 11 ثانیه یک زمین لرزه.
- حرکت صفحه ها در خلاف جهت یکدیگر و دور شدن از هم.
- ضمن حرکت در خلاف جهت به همدیگر بمالند.
اگر دو صفحه از یکدیگر دور شوند گدازه هایی که از سنگ های مذاب تشکیل شده اند، از بین صفحه های پوسته زمین خارج می شوند (این عمل اغلب در کف اقیانوس ها روی می دهد) هنگامی که این گدازه ها سرد شوند، سخت شده و به شکل پوسته های جدید در می آیند که فاصله بین دو صفحه را پر می کنند. اگر دو صفحه به سمت یکدیگر به حرکت درآیند، معمولاً یک صفحه به زیر صفحه دیگر می خزد. در بعضی موارد، هنگامی که دو صفحه به یکدیگر فشار می آورند، برای هیچ کدام از صفحه ها امکان ندارد که به زیر صفحه دیگر برود، در این صورت این دو صفحه ضمن فشار آوردن به همدیگر یک رشته کوه را به وجود می آورند. در بعضی مواقع نیز صفحه ها ضمن عبور از کنار یکدیگر به همدیگر فشار وارد می کنند. برای مثال تصور کنید یک صفحه به سمت شمال و دیگری به سمت جنوب حرکت کند. در این صورت این صفحه ها از محل تماس به یکدیگر نیرو وارد می سازند.
در جایی که این صفحات به یکدیگر می رسند، گسل تشکیل می شود. در حقیقت گسل ترک هایی در پوسته زمین است که در دو طرف صفحه هایی که در خلاف جهت یکدیگر در حال حرکت هستند، مشاهده می شود. احتمال وقوع زلزله در اطراف خطوط گسل بیشتر از هر جای دیگر است. گسل ها انواع مختلفی دارند که براساس موقعیت خط گسل و چگونگی حرکت دو صفحه نسبت به هم تقسیم بندی می شود. در تمام انواع گسل ها، صفحه ها کاملاً به یکدیگر فشار وارد می سازند و در نتیجه هنگام حرکت آنها اصطکاک شدیدی به وجود می آید. اگر نیروی اصطکاک بسیار شدید باشد مانع حرکت آنها می شود در این حالت فشاری که باعث ایجاد گسل می شود افزایش می یابد. اگر میزان این فشار از حد معینی بیشتر شود، بر نیروی اصطکاک غلبه می کند و صخره ها ناگهان می شکنند.به عبارت دیگر، هنگامی که صخره ها به یکدیگر فشار وارد می کنند، انرژی پتانسیل به وجود می آید و هنگامی که صخره ها به حرکت درمی آیند، انرژی پتانسیل به جنبشی تبدیل می شود. اغلب زمین لرزه ها در اطراف مرز صفحه های زمین ساختی روی می دهد زیرا در این منطقه در اثر حرکت صفحه ها منطقه گسل به وجود می آید که دارای گسل های متعدد و به هم پیوسته ای است. در منطقه گسل، آزاد شدن انرژی جنبشی در یک گسل ممکن است باعث افزایش انرژی پتانسیل در گسل کناری شود که این عمل به زمین لرزه دیگری منجر می شود. به همین دلیل است که گاهی در یک منطقه کوچک زلزله های متعددی در فاصله های زمانی کم روی می دهد.البته گاهی اوقات زمین لرزه هایی در وسط این صفحه ها نیز روی می دهد. یکی از شدیدترین زمین لرزه های ثبت شده زمین لرزه ای است که در صفحه قاره ای آمریکای شمالی در سال 1811 و 1812 اتفاق افتاد. دانشمندان در دهه 1970 دریافتند که احتمالاً منشاء این زمین لرزه یک منطقه گسل 600 میلیون ساله است که زیر لایه های متعدد سنگ و صخره مدفون شده بود.
امواج زمین لرزه :
درست مثل هنگامی که درسطح آب اغتشاش روی می دهد، انرژی آن به صورت امواج منتقل می شود، وقتی که شکست یا جابه جایی در پوسته زمین روی می دهد، انرژی آن به صورت امواج زمین لرزه منتقل می شود. در هر زمین لرزه ای چند نوع موج مختلف مشاهده می شود. امواج اصلی از لایه های داخلی زمین عبور می کنند، در حالی که امواج سطحی از سطح می گذرند. اغلب ویرانی های زلزله توسط امواج سطحی - که امواج L هم نامیده می شوند _ به وجود می آید، زیرا این امواج ارتعاشات شدیدی را به وجود می آورند. هنگامی که امواج اصلی به سطح زمین رسیدند، امواج سطحی را به وجود می آورند.امواج اصلی خود به دو گروه مهم تقسیم بندی می شوند:
امواج اولیه که امواج P نیز نامیده می شوند، با سرعت 5/1 تا 8 کیلومتر در ساعت حرکت می کنند. سرعت حرکت این امواج به جنس زمینی که این امواج از آنها عبور می کنند بستگی دارد. سرعت این امواج از موج های دیگر بیشتر است و بنابراین سریع تر به سطح زمین می رسند. این امواج قابلیت عبور از جامدات، مایعات و گازها را دارند و به همین دلیل به طور کامل از زمین عبور می کنند. وقتی که این امواج از صخره ها عبور می کنند، در مسیر حرکت خود به آنها به سمت جلو و عقب فشار وارد می کنند.
امواج ثانویه امواج S نامیده می شوند و مدت کوتاهی بعد از امواج P می رسند. این امواج هنگام حرکت خود، صخره ها را به سمت بالا فشار می دهند، یعنی ارتعاش صخره ها عمود بر مسیر حرکت این امواج است. امواج S برخلاف امواج P نمی توانند در داخل زمین به خط مستقیم حرکت کنند. این امواج فقط از مواد جامد می گذرند و به همین دلیل هنگامی که در مرکز زمین به مایع برسند، متوقف می شوند.با این همه هر دو نوع موج از سطح زمین می گذرند و بنابراین می توان آنها را در آن سوی نقطه ای که زمین لرزه روی داده است، شناسایی کرد. در هر لحظه تعداد زیادی امواج زلزله ای ضعیف در قسمت های مختلف زمین قابل شناسایی است.
امواج سطحی را می توان تا حدودی به امواج آب تشبیه کرد. چرا که امواج سطحی حین حرکت، سطح زمین را به سمت بالا و پایین می رانند. حرکت این امواج باعث ویرانی های شدیدی می شود، چرا که صخره ها و پی ساختمان ها را به ارتعاش می آورد. امواج L از همه کندتر هستند به همین دلیل شدیدترین لرزش ها در پایان یک زمین لرزه روی می دهد.
شناسایی کانون زلزله :
همان طور که ذکر شد سه نوع مختلف موج زلزله وجود دارد که هر کدام با سرعت مشخصی حرکت می کند. به رغم آنکه سرعت دقیق امواج P و S بسته به جنس و نوع ماده ای که این امواج از آن عبور می کنند، متغیر است، نسبت سرعت حرکت آن دو در تمام زمین لرزه ها تقریباً ثابت باقی می ماند.معمولاًسرعت امواج P،حدود6/1برابرسرعت امواج S است.
دانشمندان می توانند با استفاده از این نسبت، فاصله بین هرنقطه از سطح زمین را با کانون زمین لرزه محاسبه کنند. کانون زلزله مکانی است که امواج زمین لرزه از آنها شروع شده اند. برای تشخیص کانون زلزله از ابزاری استفاده می شود که زلزله نگار نامیده می شود. زلزله نگار دستگاهی است که امواج مختلف را ثبت می کند. برای یافتن فاصله بین زلزله نگار و کانون زلزله، دانستن زمان رسیدن این امواج نیز ضروری است. با در اختیار داشتن این اطلاعات، اختلاف زمانی بین رسیدن این امواج محاسبه شده و سپس نمودار ویژه ای رسم می شود که در آن فاصله ای را که موج می تواند طی مدت اختلاف زمانی محاسبه شده طی کند، به دست می آید.
اگر اطلاعاتی از این دست را از سه یا چند نقطه مختلف به دست آوریم، می توان مکان کانون زلزله را به دست آورد. برای این کار کافی است که کره ای فرضی حول هر یک از زلزله نگار ها رسم کرد که در آن مکان اندازه گیری به عنوان مرکز کره و فاصله محاسبه شده تا کانون زلزله به عنوان شعاع کره در نظر گرفته می شود. پس سطح کره مورد نظر نشان دهنده تمام نقاطی است که از زلزله نگار به اندازه مورد نظر فاصله دارد. بنابراین کانون زلزله مورد نظر باید در جایی در سطح این کره قرار داشته باشد. اگر دو کره را بر اساس اطلاعات به دست آمده از دو زلزله نگار مختلف رسم کنید، از تقاطع دو کره یک دایره به دست می آید. از آنجایی که کانون زلزله باید در سطح هر دو کره قرار گرفته باشد، محیط دایره ای که از تقاطع دو کره به دست می آید، نشان دهنده تمام کانون های ممکن برای زلزله مورد نظر است.
از تقاطع کره سوم با این دایره فقط دو نقطه حاصل می شود که نشان دهنده کانون های محتمل برای زلزله است. از این دو نقطه یکی در سطح زمین قرار دارد و دیگری در هوا، با توجه به آنکه کانون زلزله همیشه در سطح زمین قرار دارد، نقطه موجود در هوا کنار گذاشته شده و نقطه موجود در سطح زمین نشان دهنده مکان واقعی کانون زلزله است.
درجه بندی دامنه و شدت زلزله :
در هنگام وقوع زلزله بارها با کلمه مقیاس ریشتر مواجه می شویم. شاید کلمه مقیاس مرکالی هم به گوشتان رسیده باشد هرچند که کمتر مورد استفاده قرار می گیرد. این دو مقیاس قدرت یک زلزله را از دو جنبه مختلف بیان کنند.
از مقیاس ریشتر برای بیان بزرگی یک زمین لرزه یعنی مقدار انرژی آزاد شده طی یک زمین لرزه استفاده می شود. اطلاعات مورد نیاز برای محاسبه بزرگی زمین لرزه را از لرزه نگار به دست می آورند. مقیاس ریشتر لگاریتمی است یعنی افزایش یک واحد در مقیاس ریشتر نشان دهنده افزایش ده واحدی در دامنه موج است. به عبارت دیگر دامنه موج در زلزله 6 ریشتری ده برابر دامنه موج زلزله 5 ریشتری است و دامنه موج 7 ریشتر 100 برابر زلزله 5 ریشتری است. مقدار انرژی آزاد شده در زلزله 6 ریشتری 7/31 برابر زلزله 5 ریشتری است.
بزرگترین زلزله ثبت شده 5/9 ریشتر شدت داشت، هرچند که مطمئناً زلزله های شدیدتری در تاریخ طولانی زمین روی داده است. عمده زلزله هایی که روی می دهد کمتر از 3 ریشتر قدرت دارند. زمین لرزه هایی که کمتر از ? ریشتر شدت داشته باشند، نمی توانند ویرانی های چندانی به بار آورند. زلزله هایی که 7 ریشتر یا بیشتر قدرت داشته باشند، زلزله های شدیدی محسوب می شوند.مقیاس ریشتر فقط یکی از عواملی است که تبعات یک زلزله را بیان می کند. قدرت تخریبی یک زلزله علاوه بر قدرت آن به ساختار زمین در منطقه مورد نظر و طراحی و مکان سازه های ساخت بشر بستگی دارد. میزان ویرانی های به بار آمده را معمولاً با مقیاس مرکالی بیان می کنند.دانشمندان می توانند درجه مقیاس ریشتر را درست پس از زمین لرزه و زمانی که امکان مقایسه اطلاعات از ایستگاه های مختلف زلزله نگاری به وجود آمده، معین کنند. اما درجه مرکالی را نمی توان به این سرعت مشخص کرد و لازم است که محققان زمانی کافی برای بررسی اتفاقاتی که حین زمین لرزه روی داده است، در اختیار داشته باشند. هنگامی که تصور دقیقی از میزان خسارت های وارده به عمل آمد، می توان درجه مرکالی مناسب را تخمین زد.
مقابله با زمین لرزه :
طی پنجاه سال اخیر اطلاعات زیادی در مورد زلزله کسب کرده و فرآیند وقوع آن را بهتر از پیش درک می کنیم، اما هنوز هم برای مقابله با آن کاری نمی توانیم انجام دهیم. زمین لرزه ها توسط فرآیندهای بنیادین و قدرتمند زمین شناختی که خارج از حیطه کنترل ما هستند، به وجود می آیند. این فرآیندها نسبتاً غیر قابل پیش بینی است، بنابراین در حال حاضر این امکان وجود ندارد که به مردم گفت دقیقاً چه وقت زلزله روی می دهد. این امواج زلزله ای ثبت شده، می تواند به ما اطلاع دهد که ارتعاش های بسیار قویتری در راه است، اما این اطلاعات می تواند فقط چند دقیقه پیش از وقوع زلزله به ما اخطار دهد. دانشمندان می توانند برپایه حرکت های صفحه ها در زمین و موقعیت منطقه های گسل، پیش بینی کنند که در کدام مناطق احتمال وقوع زلزله زیاد است. همچنین با تحقیق در تاریخ زمین لرزه های روی داده در منطقه مورد نظر، زمان احتمالی وقوع زلزله را پیش بینی کنند. با این همه این پیش بینی ها معمولاً بسیار ضعیف هستند. اما پیش بینی دانشمندان در مورد پس لرزه ها دقیق تر است. پس لرزه ها، لرزه هایی است که پس از زلزله اولیه روی می دهد. این پیش بینی ها براساس تحقیق های بسیار وسیعی که در مورد الگوهای پس لرزه ها انجام شده است، صورت می گیرد.زلزله شناسان در این مورد که چگونه زمین لرزه هایی که از یک گسل شروع شده اند، می توانند زلزله های دیگری را در گسل های متصل به یکدیگر به وجود آورند، پیش بینی های دقیقی انجام می دهند.
زمینه دیگر تحقیق ارتباط بین بارهای الکتریکی و مغناطیسی در صخره ها و زمین لرزه است. بعضی از دانشمندان بر این عقیده اند که این میدان الکترومغناطیسی پیش از زمین لرزه تغییر می کند. علاوه بر این زلزله شناسان خروج گاز از زمین و تغییر شکل زمین را به عنوان علائم اخطار دهنده زمین لرزه می شناسند. با این همه در بسیاری از موارد نمی توان زمین لرزه را با دقت کافی پیش بینی کرد.
طبق اطلاعات ثبت شده نخستین نمونه‌ی مشاهده شده از این نوع ابرها به 381 سال قبل در منطقه‌ی chronide واقع در استان Lon-De چین باز می‌گردد: "هوا گرم و آفتابی بود ... آسمان آبی و شفاف بود ... ناگهان لکه‌های سیاه ابر که همانند مار بسیار بلند بود تمام عرض آسمان را گرفت و زلزله‌ای به بزرگی 7 ریشتر, در 25 اکتبر 1622 درمنطقه به وقوع پیوست." روش مورد بحث، چندی پیش در ژاپن و چین مورد استفاده قرار گرفت... بدین ترتیب در صبح 6 مارس1987 ، زلزله‌ای پیش بینی گردید که فردای آن روز به مورخ 7 مارس 1978 به قدرت 8.7 ریشتر به وقوع پیوست.
پس از کسب این موفقیت، پیش بینی زلزله به وسیله این ابرها، مدتی در این دو کشور مورد استفاده قرار گرفت، اما از سال 1985 استفاده از آن منسوخ گردید.
تئوری (شکل گیری ابرهای مذکور):
وقتی یک صخره‌ی عظیم، تحت اثر نیروهای خارجی قرار گیرد، قطعات ضعیف آن شکسته شده و قطعات قوی آن ترک میخورند لذا منجر به ایجاد علائمی می‌گردد که به پیش بینی زلزله کمک می‌کند. همچنین افزایش فشار آب حفره‌ای، باعث بالا آمدن سطح آب می‌گردد و آب به ترک‌ها وارد میشود. فشار و دمای بالا، به تبخیر آب و نهایتا نشت آن با فشار از میان شکاف گسل‌ها منجر شده و برخورد بخار به هوای سرد به تشکیل ابر می‌انجامد.
آقای zhonghao shou حدود 16 سال از زندگی خود رادر جهت مطالعه برروی ابرهای زلزله صرف نموده است. وی در پیش بینی تعداد زیادی از زلزله‌های بزرگ توفیق یافته ...
ازجمله زلزله‌ی بم, که مطالعات و پیش بینی وی دراین باب, مورد تائید اکثر منابع ایرانی قرارگرفته است.
اولین پیش بینی آقای zhou به 20 ژوئن 1990 بازمی‌گردد, که 18 ساعت پس از پیش بینی وی, زلزله‌ای به قدرت 7/7 ریشتر در رودبار و منجیل حدود 35000 کشته و تعداد زیادی زخمی بر جای گذاشت
Shou در سال 1993 به کالیفرنیا رفت و زلزله‌ای ژانویه 1996 کالیفرنیا را شخصا به طورکامل احساس نمود. این امر او را بر آن داشت که به مطالعات خود در مورد زلزله ادامه دهد.
Shou ادعا می‌کند که نظریه‌اش تا 300 سال دیگر به اثبات خواهد رسید و انسان به پیش بینی قاطع و کامل زلزله قادر خواهد گردید.
در روش پیش بینی او 5 مشخصه درمورد ابرهای زلزله بیان شده است:
1- شکل گیری ابرهای زلزله معمولابه طور بسیار ناگهانی حتی گاهی اوقات درچند ثانیه صورت می‌پذیرد در حالی که ابرهای طبیعی که درچارچوب هواشناسی می‌گنجند این گونه نیستند.
2- ابرهای زلزله کار, بدلیل فشار زیادی که درحین خروج از زمین دارند, دارای یک شکل خاص می‌باشند.
مثلا بعضا به فرم چند خط موازی در یک امتداد بروز می‌کنند.
درصورتی که ابرهای طبیعی, دارای شکل و فرم توده‌ای و حجیم هستند.
3- گاهی اوقات این ابرها برخلاف جهت باد حرکت می‌کنند.
مثلا در جولای 1999یک رشته ابر به طول km800 برفراز هند و سریلانکا دیده میشود که نشان دهنده‌ی زلزله‌ای به قدرت بیش از 7 ریشتر بود.
Shou پیش بینی کرد که مرکز زلزله بین ایران تا ایتالیا می‌باشد چون شرایط جوی نامناسب از پیش بینی مرکز دقیق زلزله جلوگیری می‌کند. بالاخره در 17 آگوست 1999 زلزله‌ای به قدرت 7.8 ریشتر در ترکیه به وقوع می‌پیوندد.
4- اگر هوای اطراف مرکز زلزله سرد باشد اکثرا ابرها به صورت چند رشته موازی بوجود می‌آیند. چون به محض خروج از زمین با هوای سرد برخورد می‌کنند و ابر تشکیل می‌دهند. این ابرها توسط ماهواره‌ی IndoEx در تاریخ 20 دسامبر 2003 از ایران گرفته شده است و زلزله ی بم در 25 دسامبر به وقوع می‌پیوندد.
5- اگر یک توده‌ی ابر طبیعی در بالای مرکز زلزله قرار داشته باشد در ابتدا بخارهای آب به علت گرمایی که دارند باعث بوجود آمدن یک حفره بزرگ در داخل ابر طبیعی می‌شوند.در این موارد, علوم آب و هوایی نمی‌توانند علت بوجود آمدن این تغییرات را توضیح دهند و این نشان دهنده ی غیرطبیعی بودن ابرها می‌باشد.
همچنین آقای shou با استفاده از روشهای زیر مکان و زمان زلزله را مشخص می‌کند:
1- مرکز زلزله جایی است که ابرها از آنجا بوجود می‌آیند.
2- قدرت زلزله بستگی به سرعت ومقدار بوجود آمدن ابرها دارد.
3- زمان بوجود آمدن زلزله پس ازمشاهده‌ی ابر حداکثر 107 روز است. البته درحدود 500 مورد پیش بینی این زمان کمتر از 30 روز بوده است.
بیش از 70% از پیش بینی‌هایی که آقای shou در طول سالهای 1996 تا 2001 به مرکز زمین شناسی آمریکا ارسال نموده کاملا درست بوده است.
ایمنی پیش از زلزله:
· به هنگام زلزله، بطور تقریبی تنها یک یا دو ثانیه وقت دارید تا با تمرکز بر اعصاب خود نکات ایمنی را با سرعتی هر چه بیشتر رعایت کنید.
· به تک تک اعضای خانواده خود این نکات را آموزش دهید، اعم از: 1- عکس العمل سریع به هنگام وقوع 2- شناسایی نکات امن و جایگیری سریع 3- دوری از کنار پنجره، آینه های قدّی، لوستر، شومینه و ...
· در دسترس قرار دادن وسایل اضطراری همچون، چراغ قوّه با باتری اضافه، رادیو با باتری اضافه، وسایل کمک های اولّیه، بطری آب و غذاهای کنسروی (حدّاقل برای دو هفته)، پتو، وسایل سوخت، مثل چوب، کبریت و ...، سوپاپ های اطمینان جهت گاز شهری، آب و برق.
· ایمنی ساختمان: شاید برخی ساختمان ها بطور کامل در مقابل زلزله ایمن نباشند، امّا خود شما می توانید با چیدن صحیح لوازم منزل و تزئینات داخلی، خطر آسیب های احتمالی را کمتر کنید، بطور مثال، از آویختن آیینه ها و تابلوهای سنگین قدّی در بالای تختخواب یا مبلمان جلوگیری کنید.
· با ابزارآلات ایمنی، لوازم سنگینی چون، یخچال، بوفه و ... را بروی زمین بست کنید.
· از نگاهداری سوخت اضافی، چون نفت، بنزین و .. در منزل خودداری کنید.
· خود و خانواده تان را در دوره های آموزش های لازم را به هنگام وقوع زلزله ثبت نام کنید.
· بدانید که شیرهای اصلی گاز، آب و فیوزهای برق کجا هستند تا سریعاً نسبت به قطع آنها اقدام کنید.
به هنگام زلزله:
اگر در منزل یا محل کار (محیطی بسته) بودید، سریعاً پای ستون دیوار، یا زیر یک میز محکم، قرار گیرید تا حدّاقل از افتادن آوار یا وسایل منزل بروی سر خود جلوگیری کنید، از کنار پنجره، شومینه، آیینه یا لوازم آویزی دور شوید.
اگر در حال آشپزی هستید، سریعاً گاز را ببندید و در جای مناسب قرار گیرید.
اگر در محیط باز هستید، مثل خیابان، ... از قرار گیری در کنار درختان، تیرچراغ برق، ساختمان ها دور شوید.
اگر در حال رانندگی هستید، ماشین را در جایی به دور از تیرچراغ برق، درخت، ساختمان بلند، متوقف کنید و در همان ماشین بمانید.
بعد از زلزله:
اگر سالم بودید، سریعاً صدمات احتمالی را به خود، دیگران و ساختمان بررسی کنید.
خوب دقّت کنید، اگر ساختمان در حال ریزش است و صدمه ی جدّی دیده، آن را تخلیه کنید.
اگر بوی گاز به مشامتان رسید، شیر اصلی را قطع و از روشن کردن هر گونه وسایل برقی خودداری کنید و به مرکز امداد رسانی خبر دهید.
در صورت قطع برق، تمام لوازم برقی را از پریز بکشید، اگر جرقّه ای مشاهده کردید یا بوی سیم سوخته ای به مشامتان رسید، برق اصلی را قطع کنید. چرا که در صورت همزمان ترکیدن لوله ی آب و نشت آن به کف زمین، احتمال برق گرفتگی صددرصد است.
نظرات کاربران:
Thanks for another informative blog. The place else
may just I get that kind of info written in such a perfect method?
I've a project that I'm just now working on,
and I have been on the look out for such information.
Hey! I could have sworn I've been to this blog before but after reading through some of the post I realized it's new to me. Anyhow, I'm definitely happy I found it and I'll be bookmarking and checking back frequently!
Hi colleagues, fastidious piece of writing and pleasant arguments commented here, I am truly enjoying by these.
Nice post. I learn something totally new and challenging on websites I stumbleupon everyday. It will always be helpful to read articles from other authors and use something from other web sites.
Post writing is also a excitement, if you be acquainted with then you
can write or else it is difficult to write. http://elita-phone.ru/?option=com_k2&view=itemlist&task=user&id=28054
نوشتن دیدگاه